İngiltere’de, insan DNA’sını sıfırdan sentezleme amacını güden, yenilikçi ve tartışmalı bir bilimsel proje hayata geçirildi. 10 milyon sterlinlik bir bütçeyle desteklenen bu girişim, insan yaşamının temel öğelerini laboratuvar ortamında yeniden üretmeyi hedefliyor. Ancak “tasarım bebekler” ve beklenmedik genetik değişiklikler gibi olasılıklar, projeyi etik tartışmalarının merkezine yerleştiriyor.
HASTALIKLARA ÇARE Mİ, ETİK KRİZ Mİ?
Moleküler Biyoloji Laboratuvarı’ndan Dr. Julian Sale, projeyi “biyolojide bir sonraki büyük adım” olarak tanımlıyor. Sale, “Yaşlandıkça insanların hayat kalitesini artıracak tedaviler geliştirmeyi amaçlıyoruz. Karaciğer, kalp veya bağışıklık sistemi gibi zarar gören organları onarabilecek ve hastalıklara karşı dayanıklı hücreler üretmeyi hedefliyoruz” şeklinde açıklamalarda bulundu.
Öte yandan, genetik değişim karşıtı organizasyon olan Beyond GM’in direktörü Dr. Pat Thomas, teknolojinin kötüye kullanılma potansiyeline dikkat çekiyor. Thomas, “Tüm bilim insanlarının iyi niyetli olduğunu varsaymak isteriz ama bu bilimsel bilgiler farklı amaçlar için, hatta savaşta bile kullanılabilir.” ifadelerini kullandı.
Bu haberin özetini dinlemek ister misin?
“MEVCUT DNA’LAR ÜZERİNDE DEĞİŞİKLİKLER YAPABİLİYORDUK”
İnsan Genomu Projesi’nin 25. yılında kamuoyuna tanıtılan “Sentetik İnsan Genomu Projesi”, DNA’yı yalnızca haritalamakla kalmayıp, molekül bazında inşa etmeyi hedefliyor. Projenin ilk aşamasında, insan kromozomlarının büyük parçalarının sentezlenmesi planlanıyor ve nihayetinde tam bir kromozom oluşturulması bekleniyor. Proje direktörü Prof. Matthew Hurles, “DNA’yı sıfırdan oluşturmak, DNA’nın gerçekten nasıl işlediğini test etmemizi sağlıyor. Daha önce sadece var olan DNA’lar üzerinde değişiklik yapabiliyorduk.” dedi.
“CİN ŞİŞEDEN ÇIKTI”
Projede canlı organizmalar yaratılmayacak; çalışmalar test tüplerinde ve kültür kaplarında gerçekleştirilecek. Ancak Edinburgh Üniversitesi’nden Prof. Bill Earnshaw, bu teknolojinin kontrol edilemez hale gelme ihtimaline dikkat çekerek, “Cin şişeden çıktı. Şu an sınırlamalar koymaya çalışsak bile, gerekli ekipmanlara sahip biri bu DNA’ları sentezlemeye başlamak isterse, bunu durdurmak zor olur.” uyarısında bulundu.
Dr. Pat Thomas ise bu tür teknolojilerin ticarileşmesine yönelik kaygılarını dile getiriyor: “Sentetik vücut parçalarının ya da verilerin sahibi kim olacak?”
ETİK VE TOPLUMSAL TARTIŞMALAR BAŞLIYOR
Dr. Tom Collins, projenin sorumlu bir şekilde sürdürülmesi için etik tartışmalara açık olduklarını belirtiyor. Prof. Joy Zhang liderliğinde gerçekleştirilecek sosyal bilim programı, kamuoyunun görüş ve endişelerini değerlendirecek. Zhang, “Halkın bu teknolojiyle olan ilişkisini ve endişelerini anlamak istiyoruz” şeklinde konuştu.
Projeye yönelik tıbbi yenilikler vaat edilse de, bilim dünyası etik ve güvenlik konularında iki farklı görüşe ayrılmış durumda.
